Jaskra torebkowa

Jaskra to choroba oczu, która stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia wzroku, a w niektórych przypadkach nawet dla życia. Jednym z jej podtypów jest jaskra torebkowa, która wymaga szczególnej uwagi ze względu na swoje subtelne objawy i potencjalnie katastrofalne skutki. Jaskra w przebiegu zespołu rzekomego złuszczania (pseudoeksfoliacji, PEX), czyli jaskra torebkowa, to typ jaskry, który klasyfikuje się do grupy jaskier wtórnych z otwartym kątem przesączania. Rozwój tej choroby następuje jako efekt gromadzenia się materiału pseudoeksfoliacyjnego (złuszczeniowego) w kącie komory przedniej. Jest to choroba charakteryzująca się blokadą przepływu cieczy wodnistej z przedniej komory oka. W wyniku tej blokady dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego, co może prowadzić do uszkodzenia nerwu wzrokowego i utraty widzenia.

 

Zespół rzekomego złuszczania

Zespół PEX polega na odkładaniu się charakterystycznego, nieprawidłowego materiału amyloidowego (białkowego) w strukturach przedniej komory oka. Można go dostrzec na przedniej powierzchni soczewki przy poszerzonej źrenicy. Złogi przybierają wygląd białego krążka położonego centralnie. Zmiany pojawiają się również w kącie komory przedniej, na włókienkach soczewki, śródbłonku rogówki, brzegu źrenicznym tęczówki, przedniej powierzchni ciała szklistego i wyrostkach rzęskowych.

Odkładanie się tych złogów na włókienkach obwódki rzęskowej może powodować ich osłabienie i przyczyniać się do samoistnego podwichnięcia soczewki. Może to prowadzić między innymi do powikłań przy operacji zaćmy.

 

Jaskra torebkowa – przyczyny choroby

Do powstania jaskry torebkowej dochodzi zwykle u ludzi po 60 roku życia, często zmiany dotyczą tylko jednego oka, chociaż w późniejszym czasie mogą rozwinąć się również w drugim oku. Prawdopodobieństwo rozwoju jaskry w przebiegu zespołu PEX szacowane jest na 40% w ciągu 10 lat od wystąpienia objawów pseudoeksfoliacji. Włóknisty materiał odkładający się w beleczkowaniu kąta tęczówkowo-rogówkowego powoduje mechaniczne zatkanie dróg odpływu cieczy wodnistej, co jest przyczyną podwyższenia się ciśnienia w gałce ocznej, a długotrwale wysokie ciśnienie uszkadza nerw wzrokowy.

Przyczyny jaskry torebkowej są złożone i często związane z anatomicznymi cechami oka. Główne czynniki ryzyka obejmują:

• anatomię oka – osoby z węższym kątem przesączania są bardziej podatne na jaskrę torebkową,

• wiek – choroba ta częściej występuje u osób starszych,

• dziedziczność – jeśli w rodzinie występowały przypadki jaskry, istnieje większe ryzyko jej wystąpienia.

 

Ogromne znaczenie badań profilaktycznych

askra torebkowa często nie wykazuje wyraźnych objawów w początkowych stadiach, co sprawia, że może być trudna do zdiagnozowania. Jednak w miarę postępowania choroby mogą pojawić się następujące objawy:

• ból oka, często jednostronny;

• ból głowy;

• rozszerzenie źrenic, szczególnie w odpowiedzi na zmiany oświetlenia.

W zaawansowanych przypadkach choroby pacjenci mogą odczuwać nudności i wymioty.

Jeżeli wzrost ciśnienia nie jest duży, choroba może nie dać żadnych objawów. Z tego powodu, ten typ jaskry jest najczęściej diagnozowany niejako „przypadkowo”, najczęściej w trakcie wizyty składanej u okulisty nie z powodu jaskry, ale pogorszenia widzenia będącego skutkiem tworzącej się zaćmy. Co gorsza, bywa też niestety tak, że pacjent ignoruje te objawy i nawet wtedy nie zgłasza się do okulisty. W takich przypadkach jaskra rozwija się niezauważalnie nawet przez dłuższy czas aż do chwili kiedy pacjent decyduje się na operację zaćmy i idzie do okulisty. Wtedy jednak jaskra jest już w stadium zaawansowanym.

Dlatego tak ważne u osób starszych jest regularne wykonywanie specjalistycznych badań kontrolnych u okulisty. Dobra praktyka to dwa razy w roku, minimum: raz w roku. U pacjentów z rozpoznanym zespołem pseudoeksfoliacji kontrole powinny być częstsze. W przypadku podejrzenia jaskry torebkowej pacjent powinien mieć bezwzględnie wykonane badania diagnostyczne stanowiące tzw. złoty standard jaskrowy: HRT, GDx (Pro), GCL, OCT jaskrowe, AS-OCT oraz badanie pola widzenia w technologii FDT lub jednej z dwóch rekomendowanych w jaskrze technologii perymetrii standardowej SAP (HFA Humphrey lub Octopus).

Leczenie jaskry torebkowej polega na obniżaniu ciśnienia wewnątrzgałkowego przy pomocy leków w postaci kropli, zabiegów laserowych, operacji chirurgicznych usunięcia zaćmy i zabiegów przeciwjaskrowych.

Rokowanie w tym typie jaskry jest gorsze niż w jaskrze pierwotnej ponieważ ciśnienia w oku są wyższe i podlegają większym wahaniom, a także dlatego, że leczenie nie daje tak dobrych rezultatów, co jest spowodowane mniejszą skutecznością leków i odczynami zapalnymi po leczeniu zabiegowym.