FAKTY I MITY NA TEMAT JASKRY

Przy okazji Światowego Tygodnia Jaskry w marcu 2019 roku przeprowadzono w Polsce sondy uliczne. Pytano co to jest jaskra. Większość o niej nie słyszała, część respondentów myliła ją z zaćmą, niektórzy z kwiatkiem. Dla części była to po prostu choroba oczu. Reszta wiedziała o niej… dużo. Tak to z jaskrą jest: dopóki nie pojawi się w życiu Kowalskiego, Kowalski nie ma potrzeby, żeby coś o niej wiedzieć.

Kiedy się jednak pojawi, to Kowalski szybko uzupełni braki w wiedzy. Jaskra w życie ludzkie wchodzi od razu jako niszczycielski żywioł.

Ta strona i ten wpis na bloga jest dla wszystkich chętnych, ale nigdy nie stracimy nadziei, że przyjdzie taki dzień gdy wśród czytelników będą zdecydowanie przeważać ci, którzy chcą czerpać wiedzę celem stosowania się do zasad profilaktyki, a nie celem szukania ratunku w zaawansowanym stadium choroby. Wszystkimi się zajmiemy w naszej przychodni, ale wolimy jaskrę rozpoznawać w jej wczesnych fazach niż leczyć późne stadia. Dlaczego? Bo pragniemy samych sukcesów terapeutycznych.

Temat faktów i mitów powtarzamy cyklicznie w naszym blogu, to jest potrzebne ponieważ prawdziwe są liczne informacje, o których wielu wątpi, jak też fałszywych jest wiele stereotypów. Jedne i drugie mają przemożny wpływ na zachowania pacjentów. Zainteresowanych rozszerzeniem wiedzy na odsyłamy tutaj. W tym wpisie chcemy ten temat ukłuć trochę z innej strony, tj. wyjaśnić co jest faktem, a co nie oraz doprecyzować pewne kwestie.

 

1. Jaskra to choroba oczu jak każda inna

No więc nie. W tym zdaniu prawdziwa jest tylko „jaskra”. Bo po pierwsze: jaskra to nie choroba, lecz cała grupa neuropatii (zanik nerwu), wyodrębnia się umownie dwadzieścia kilka jednostek chorobowych, ale tak naprawdę praktycy wiedzą i pamiętają, że każdy dosłownie przypadek jest inny. Po drugie jaskra dotyka nie oka – tj. narządu wzroku, ale nerwu wzrokowego, powodując zanik jego komórek. To jest właśnie ta najgorsza wiadomość. Dlaczego? Bo komórki CNS (centralnego układu nerwowego) są nieregenerowalne, nie odtwarzają się, ich uszkodzenie jest nieodwracalne. Ach, gdybyż to jaskra mogła dotyczy gałki ocznej… No bo po trzecie: choroby dotykające oka, gałki ocznej – narządu wzroku – są znacznie mniej groźne niż neuropatie, jaskra jest to w zasadzie choroba mózgu, mianowicie tej jego części, która jest odpowiedzialna za widzenie.

 

2. Jaskra to choroba cywilizacyjna

To prawda o tyle, że wraz z rozwojem cywilizacyjnym opanowano inne przyczyny ślepoty, np. praktycznie nie mamy już problemów z kurzą ślepotą, będącą najczęściej skutkiem niewłaściwego odżywiania się (niedobór witaminy A). Albo z jaglicą (egipskie zapalenie spojówek o bakteryjnej etiologii), chorobą charakterystyczną dla krajów rozwijających się, będącą efektem pocierania oczu brudnymi szmatami, ręcznikami, ubraniami. Równocześnie rzeczywiście jest pewna korelacja, na ogół w krajach wysokorozwiniętych chorobowość jaskry jest większa, na pewno po części z uwagi na dłuższą średnią trwania życia.

 

3. Jaskra jest najczęstszą przyczyną całkowitej utraty wzroku na świecie

To prawda. Jaskra została zakwalifikowana przez Światową Organizację Zdrowia jako choroba społeczna. Choruje na nią około 70 milionów osób. Jest ona najczęstszą przyczyną całkowitej utraty wzroku (blindness wg terminologii WHO) na świecie. Niezdiagnozowana i nieleczona jaskra prowadzi bowiem do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i komórek zwojowych siatkówki, w konsekwencji do ślepoty.

 

4. Jaskra to choroba dziedziczna

Najnowsze badania dowodzą, że jaskra może być dziedziczona. Ciągle prowadzone są nowe badania, które mają na celu uściślenie genetycznych uwarunkowań jaskry, ale wiadomo już, że obecność tej choroby w rodzinie jest najpoważniejszym czynnikiem ryzyka występowania jaskry.

 

5. Odpowiednia dieta i suplementacja może uchronić nas przed jaskrą albo wspomóc jej leczenie

To bardzo popularny mit, który jest często powtarzany zarówno w przekazach ustnych, jak i w różnych mediach. Należy podkreślić, że dieta i suplementacja nie ma żadnego wpływu na jaskrę. Nie pomaga ani w jej leczeniu, ani w profilaktyce. To cecha charakterystyczna tej choroby. W przeciwieństwie do wielu innych schorzeń nie da się jej zapobiec, wyeliminować ani złagodzić jej przebiegu, stosując odpowiednią dietę lub wprowadzając właściwą suplementację.

 

6. Przed jaskrą nie można się uchronić

To szczególnie groźny mit. Jaskrze wprawdzie nie można zapobiec, ale można zdecydowanie zapobiec skutkom, jakie wywołuje ta choroba. Warunek: należy regularnie poddawać się badaniom okulistycznym i to zanim jaskra da objawy. Zwłaszcza jeżeli u pacjenta występuje wiele czynników ryzyka rozwoju jaskry, powinien on regularnie wykonywać badania kontrolne w kierunku tej choroby. To niezwykle ważne, ponieważ jaskra to choroba, która może nie dawać żadnych objawów przez wiele lat albo jej symptomy są bardzo słabe, przez co jest najczęściej ignorowana.

 

7. Jaskry nie można wyleczyć

To bzdura. Jaskrę leczy się i to w każdym stadium. Natomiast, natomiast, natomiast… Leczenie jest tym skuteczniejsze im wcześniej zostanie wdrożone. To prosty algorytm: wcześnie wykryta jaskra nie oślepi, ale z każdym kolejnym miesiącem, rokiem zaniedbań, błędów – szanse na ocalenie wzroku maleją. Ale leczenie jest. Najbardziej popularne to wciąż krople. W wielu przypadkach najskuteczniejsze jest leczenie laserowe, którego popularność stale rośnie. Leczenie ostatniej szansy to operacje. Możliwości jest dużo, ale jeszcze raz: każde leczenie jest tym skuteczniejsze im wcześniej zostanie wdrożone.