Druzy

Druzy to białawe, czasem jasnożółte, złogi składające się głównie z lipofuscyny i związków białkowych, które odkładają się w zewnętrznych warstwach siatkówki między nabłonkiem barwnikowym siatkówki a błoną Brucha.

Druzy są jednym z pierwszych objawów zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem AMD (Age-related Macular Degeneration), które jest poważną chorobą oczu, prowadzącą do utraty wzroku.

Występowanie druz oznacza także duże prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia właśnie ze zwyrodnieniem plamki związanym z wiekiem. Druzy najczęściej, choć nie zawsze, pojawiają się właśnie w przebiegu AMD.

Wyróżnia się pięć typów druz:

Twarde druzy – są małe, o wyraźnych granicach, żółto-kremowe punkty, które zwykle pojawiają się w miarę starzenia się siatkówki, ale nie stanowią same w sobie objawu AMD;
miękkie – są większe, owalne lub okrągłe obszary o zatartych granicach, często zlewające się ze sobą. W badaniu OCT siatkówkowym są widoczne jako kopulaste uniesienia nabłonka barwnikowego siatkówki;
mieszane – oznaczają obecność różnych rodzajów druzów na dnie oka;
uwapnione – powstają w wyniku odkładania się soli wapnia w druzach twardych i miękkich, a w obrazie są połyskującymi, żółtawymi ogniskami.
blaszki podstawnej – te druzy nie stanowią objawu AMD i są widoczne jako delikatne, punktowe ziarnistości o kremowej barwie.

Rodzaj druz wiąże się z ich wielkością. Druzy małe – o średnicy poniżej 63 mikrometrów (µm) – to zwykle druzy twarde, średnie o średnicy 63-125 µm oraz duże o średnicy powyżej 125 µm to najczęściej druzy miękkie.

Rozpoznawanie i ocena druz

Podstawowym badaniem umożliwiającym ocenę druz jest OCT siatkówkowe.

Druzy twarde w obrazie oftalmoskopowym mają wygląd małych, żółto-kremowych punktów o wyraźnych granicach. Mogą one pojawiać się już u ludzi młodych, ich ilość wzrasta z wiekiem. Obecność na dnie oka samych druz twardych nie stanowi podstawy do rozpoznania AMD. Są one po prostu wynikiem starzenia się siatkówki. Mogą one być nieliczne, lub występować w dużej ilości. W obrazie OCT siatkówkowym widoczne są jako niewielkie uniesienie nabłonka barwnikowego siatkówki RPE o średniej refleksyjności.

Druzy miękkie widoczne są na dnie oka w postaci owalnych lub okrągłych żółto-kremowych obszarów, zwykle o zatartych granicach, często zlewających się ze sobą. W badaniu OCT siatkówkowym widoczne są jako obszary kopulastego uniesienia nabłonka barwnikowego siatkówki przez materiał o średniej refleksyjności z widoczną hiperrefleksyjną linią błony Brucha pozostającą w pozycji fizjologicznej. Druzy miękkie mają tendencję do zlewania się, co dobrze widoczne jest w obrazie OCT. Wraz ze wzrostem wielkości druz wzrasta ryzyko progresji do wysiękowej postaci AMD. Ryzyko to wzrasta przy większej niż pięć ilości druz o powierzchni większej niż 63 µm z obecnością ognisk uszkodzenia i hiperplazji nabłonka barwnikowego siatkówki. Duże druzy zwykle wiążą się też z obniżeniem czułości siatkówki i pogorszeniem widzenia. Czasami dużym druzom towarzyszy płyn i wtedy wymagają one częstszych badań kontrolnych. Zdarza się, że druzy mogą ulec samoistnej resorbcji i zanikowi, jednak zwykle wtedy może dochodzić do zaniku nabłonka barwnikowego siatkówki i fotoreceptorów w obszarze uprzednio zajętym przez druzy, co wiąże się z pogorszeniem ostrości wzroku.

Druzenoid czyli druzoidalne odwarstwienie nabłonka barwnikowego siatkówki powstaje w wyniku zlewania się ze sobą druz miękkich. Na dnie oka jest on zwykle widoczny jako duży, nieregularny, żółto-kremowy obszar z ogniskami przegrupowania barwnika na jego powierzchni. W obrazie OCT siatkówkowym widoczny jest on jako duże uniesienie nabłonka barwnikowego siatkówki przez materiał o średniej echogeniczności z widoczną błoną Brucha. Zmiana może ulegać samoistnemu zanikowi, ale również przekształcać się w wysiękową postać AMD, dlatego wymaga regularnych kontroli.

Druzy uwapnione powstają w wyniku odkładania się soli wapnia w druzach twardych i miękkich. Na dnie oka widać je jako połyskujące, żółtawe ogniska. W obrazie OCT siatkówkowym stanowią zwykle nieduże uniesienia nabłonka barwnikowego siatkówki o wysokiej refleksyjności.

Druzy blaszki podstawnej należą do grupy rodzinnych druz dominujących, które mają podłoże genetyczne. Ich obecność nie predysponuje do wystąpienia AMD. Najczęściej stwierdzane są u osób młodych. Na dnie oka widoczne są jako delikatne, punktowe ziarnistości o kremowej barwie. W badaniu OCT siatkówkowym stwierdza się liczne, drobne uniesienia nabłonka barwnikowego siatkówki z widoczną u ich podstawy błoną Brucha. Druzom tym może towarzyszyć rzekomożółtkowe odwarstwienie siatkówki zmysłowej.

Druzy mieszane to obraz występowania na dnie oka druz o różnym charakterze. Wszystkie typy druz dobrze obrazują zarówno badanie OCT siatkówkowe jak i angiografia fluoresceinowa.

Pseudodruzy zwane również druzami rzekomymi lub siateczkowatymi to liczne, drobne, podsiatkówkowe złogi materiału depozytowego zlokalizowanego na powierzchni nabłonka barwnikowego siatkówki. Ich występowanie związane jest z wysokim ryzykiem rozwoju neowaskularyzacji naczyniówkowej i wilgotnej postaci AMD.

Druzy rodzinne o podłożu genetycznym, autosomalnie dominującym, są spowodowane odkładaniem się złogów depozytowych pod nabłonkiem barwnikowym siatkówki. Pojawiają się między 20 a 30 rokiem życia.

Stwierdzenie przez okulistę obecności druz w siatkówce musi wiązać się z dalszą diagnostyką obrazową i wykonaniem badania OCT siatkówkowego, które umożliwia postawienie rozpoznania co do rodzaju druz, daje możliwość oceny postępu zmian i ich wpływu na warstwy siatkówki, jak również umożliwia ocenę ryzyka progresji do postaci wysiękowej AMD.

Związek druzów z AMD

Druzy są istotnym znacznikiem w diagnostyce AMD, a ich rodzaj i wielkość mają znaczenie w ocenie ryzyka progresji choroby. Regularna kontrola i badania diagnostyczne są kluczowe w monitorowaniu pacjentów z druzami w celu wczesnego wykrycia i zarządzania ewentualnymi powikłaniami związanymi z AMD. Duże miękkie druzy mogą znacząco wpłynąć na ostrość wzroku, ponieważ mogą prowadzić do uszkodzenia nabłonka barwnikowego siatkówki i fotoreceptorów. Pacjenci z dużymi druzami mogą doświadczać zniekształceń wzroku i utraty centralnego widzenia.

Obecnie nie istnieje specyficzne leczenie druzów. Głównym celem jest monitorowanie pacjentów, szczególnie tych z dużymi miękkimi druzami, w celu wczesnego wykrycia postępu choroby i konieczności leczenia AMD, jeśli się pojawi. Terapie AMD, takie jak leki przeciwwilgotne (anti-VEGF) lub fotokoagulacja laserowa, mogą być stosowane w zaawansowanych przypadkach.