„ZŁOTY STANDARD” W LECZENIU JASKRY WEDŁUG WYTYCZNYCH POLSKIEGO TOWARZYSTWA OKULISTYCZNEGO
Jaskra to choroba, której postęp można często zatrzymać lub spowolnić, ale szkód, które wyrządziła przed wdrożeniem skutecznego leczenia, nie da się usunąć. Kluczowym czynnikiem sukcesu terapeutycznego jest wczesne postawienie właściwej diagnozy i prawidłowe leczenie ukierunkowane na ochronę nerwu wzrokowego. W odpowiednim postępowaniu z jaskrą pomocny jest tzw. złoty standard, który określa metody i sposoby leczenia.
Jak się zabezpieczyć przed skutkami jaskry?
Jaskra jest częstsza niż się wydaje. Tą chorobą w Polsce dotkniętych jest około 750.000 osób, czyli 2% całej populacji. Co ważne, jaskry nie da się wykryć samemu. To znaczy, da się, ale dopiero w końcowej jej fazie, kiedy jest za późno na skuteczne leczenie. Dlatego kluczowa w jaskrze jest profilaktyka. Polega ona tylko i wyłącznie na regularnym wykonywaniu specjalistycznych badań profilaktycznych. Profilaktycznych, czyli wykonywanych w dobrostanie, w subiektywnym poczuciu pełnego zdrowia. Pacjent, który zgłasza się na takie badania do profesjonalnej przychodni jaskrowej, przechodzi całą procedurę, na którą składa się wywiad lekarski, badania podstawowe, badanie pola widzenia oraz inne badania zlecone przez lekarza jaskrowego, wśród których nie może zabraknąć jakiegoś rodzaju jaskrowej tomografii. Czy to będzie OCT jaskrowe, czy GCL, czy GDx, czy HRT, czy AS-OCT czy jakaś ich kombinacja – zadecyduje lekarz. Niezwykle ważne jest, żeby badania specjalistyczne w kierunku jaskry powtarzać z określoną regularnością. Jak często? To powie lekarz na podstawie własnej oceny stanu zdrowia pacjenta, kierując się wytycznymi PTO oraz organizacji specyficznie zajmującymi się jaskrą, jak np. Europejskie Towarzystwo Jaskrowe EGS. Ogólnie można przyjąć, że badania powinny odbywać się u ludzi zdrowych co najmniej raz na dwa lata, u osób z występującymi czynnikami ryzyka lub chorych – odpowiednio częściej.
Zalecane metody leczenia
Polskie Towarzystwo Okulistyczne wskazuje zarówno tradycyjne, jak i nowoczesne metody leczenia jaskry. Metoda tradycyjna to leczenie kroplami. Wielu okulistów wciąż od tego zaczyna terapię. Nie zawsze jest to metoda skuteczna, a zawsze uciążliwa. Krople przeciwjaskrowe należy aplikować codziennie już do końca życia. Należy przy tym pilnować, aby lek był podawany w odpowiedni sposób, nieprawidłowe zakraplanie oka może nawet powodować groźne dla zdrowia skutki. Na drugim biegunie są nowoczesne terapie laserowe, wśród których warto wyróżnić dwie: selektywną trabekuloplastykę laserową zwaną krótko SLT – stosowaną w leczeniu różnych typów jaskry otwartego kąta, a także irydotomię stosowaną m.in. w jaskrach zamkniętego kąta. Są to – wbrew pozorom – terapie bardzo bezpieczne. Np. zabieg SLT polega na naświetlaniu tkanki specjalnym światłem lasera neodymowego, w wyniku którego uruchamiany jest proces „samooczyszczenia” oka z nieprawidłowych komórek powodujących postęp jaskry. Nic nie jest tu cięte, przypalane, zabieg SLT jest w pełni nieinwazyjny. Terapie laserowe są w pewnych warunkach skuteczniejsze niż leki, a w innych z kolei zaleca się krople. O tym, jak rzecz się ma w przypadku danego pacjenta, zdecyduje lekarz. Koszt obu rodzajów terapii jest porównywalny. Jeśli krople lub laser nie są skuteczne, lub w sytuacjach bardzo zaawansowanej choroby rośnie ryzyko konieczności poddania się operacji. Jest to ostateczność, takie operacje mają często ograniczoną skuteczność, powodują często poważne powikłania. Wykonywane komercyjnie są bardzo drogie, a terminy operacji na NFZ są zazwyczaj nazbyt odległe. Dlatego zdecydowanie warto zawczasu wybrać się do okulisty jaskrowego. Trzeba to koniecznie zapamiętać: tylko profilaktyką można ochronić swój wzrok przed ślepotą wywołaną jaskrą.