AMD postać sucha - leczenie a profilaktyka

Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem AMD (Age-related Macular Degeneration) to jedno z najczęstszych schorzeń oczu, które wpływa na wzrok, zwłaszcza u osób starszych. Prowadzi w stadiach zaawansowanych do całkowitego zaniku widzenia centralnego, a więc do praktycznej ślepoty. Późne stadia AMD to postać „sucha” i „wilgotna” z których każda ma swoje charakterystyczne cechy i wymaga indywidualnego podejścia do diagnozowania i leczenia. Postać „sucha” AMD to zanik siatkówki w centralnej części plamki. Plamka żółta jest odpowiedzialna za ostre widzenie, co oznacza, że uszkodzenie tej części siatkówki może znacząco wpłynąć na zdolność do rozpoznawania detali i czytania. Szacuje się, że postać sucha dotyczy 80-90% pacjentów z rozpoznanym zwyrodnieniem plamki żółtej.

Przyczyny AMD w postaci suchej

Chociaż dokładna przyczyna AMD nie jest do końca znana, to jednak wiele czynników ryzyka wiąże się z jej wystąpieniem. Wśród głównych czynników ryzyka wymienia się wiek, palenie tytoniu, nadmierne narażenie na promieniowanie słoneczne, wysoki poziom cholesterolu, a także niedobór niektórych mikroelementów i witamin, takich jak witamina C, E, cynk i luteina.

Objawy AMD w postaci suchej

W początkowych stadiach AMD w postaci suchej objawy mogą być subtelne i łatwo je zignorować. Mogą one obejmować:

Zaburzenia widzenia w centralnym polu widzenia: Obiekty mogą wydawać się zniekształcone, a linie mogą wydawać się zakrzywione.
Trudności w czytaniu: W miarę postępu choroby czytanie może stać się trudne, a potrzebne mogą być większe czcionki.
Zmniejszenie ostrości widzenia: Ogólna ostrość widzenia może się obniżyć.
Wzmożona wrażliwość na oślepiające światło: Jasne światło może sprawiać trudności w widzeniu.
Zmniejszona zdolność rozróżniania kolorów: Kolory mogą wydawać się mniej intensywne.

Diagnostyka suchego AMD

Diagnostyka AMD w postaci suchej obejmuje dokładne badanie oczu, w tym badanie dna oka, OCT (tomografia optyczna siatkówki) i testy na ostrość widzenia. Jeśli zostanie zdiagnozowana, istnieją strategie zarządzania chorobą i leczenia, które mogą pomóc w opóźnieniu jej postępu i utrzymaniu jak najlepszego widzenia.

Leczenie postaci suchej AMD

Obecnie, niestety, możliwości skutecznego leczenia postaci suchej nie są duże. Postępowanie terapeutyczne ma się sprowadzać do zahamowania postępu choroby oraz niedopuszczenia do rozwinięcia się postaci wysiękowej. Stosowane są przede wszystkim dwie metody leczenia: lekami i przy użyciu laserów zabiegowych, przy czym żadna z tych metod nie jest w pełni satysfakcjonująca. Farmakoterapia może zmniejszyć ryzyko progresji choroby w stanach zaawansowanych. Z kolei gdy chodzi o laseroterapię, wieloletnie badania kliniczne nie potwierdziły dotychczas skuteczności tej metody. W ostatnim czasie modne są lasery mikropulsowe i nanosekundowe typu 2RT, jednak dotychczasowe obserwacje nie pozwalają jeszcze jednoznacznie potwierdzić długofalowego efektu hamowania progresji choroby.

Od lat trwają badania nad nowym lekiem (lampalizumab), który podawany doszklistkowo może hamować progresję choroby, ale na wyniki badań, a tym bardziej skuteczną terapię, musimy jeszcze zaczekać.

Jaka profilaktyka?

Rozwiązania problemu nie stanowią także intensywnie reklamowane suplementy diety. Na podstawie wieloletnich i wieloośrodkowych badań klinicznych stwierdzono, że nie ma jednoznacznych dowodów na to, że suplementacja stosowanymi na rynku preparatami zmniejsza ryzyko rozwinięcia się AMD u osób zdrowych, ani też nie zmniejsza ryzyka postępu choroby w jej fazach początkowych. Warto również zdawać sobie sprawę z tego, że suplementy diety dostępne w sprzedaży nie podlegają ścisłemu nadzorowi farmaceutycznemu (w szczególności nie ma kontroli nad składem chemicznym tych preparatów; warto wiedzieć, że opierając się na ustaleniach AREDS 2, interdyscyplinarnego badania skuteczności suplementów diety w AMD najbardziej terapeutyczne dawki składników to: witamina C = 500 mg, witamina E = 272 mg, luteina = 10 mg, zeaksantyna = 2 mg, cynk = 80 mg, miedź = 2 mg), więc kiedy się je stosuje pozostaje mieć silną wiarę w ich skuteczność.

Warto więc zdawać sobie sprawę z tego, że szeroko stosowane suplementy diety podobnie jak rozwijająca się w ostatnim czasie laserowa metoda leczenia, to działania o niepotwierdzonej przez specjalistów skuteczności.

Natomiast panuje zgoda co do tego, że skuteczną profilaktyką w AMD jest zdrowy tryb życia od wczesnych lat młodości: dieta bogata w kolorowe warzywa a uboga w kwasy tłuszczowe pochodzenia zwierzęcego (unikajmy zwłaszcza nadmiaru wieprzowiny), ochrona oczu przed światłem słonecznym, w tym stosowanie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV, uregulowanie poziomu ciśnienia tętniczego i cholesterolu, a przede wszystkim niepalenie papierosów.

Biorąc pod uwagę dosyć skromne możliwości współczesnej medycyny w skutecznym zapobieganiu i leczeniu suchej postaci zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem, wydaje się ze wszech miar sensowne i pożądane propagowanie wśród społeczeństwa zdrowego trybu życia, zdrowej diety, niepalenia papierosów, oraz poddawaniu się regularnym profilaktycznym badaniom kontrolnym z wykonaniem tomografii w okolicy plamki, czyli OCT siatkówkowego. W okresach pomiędzy wizytami u specjalisty warto też samemu kontrolować wzrok przy pomocy testu Amslera. Test Amslera jest dostępny TUTAJ.

Większa świadomość społeczeństwa na temat tej choroby, jej objawów, możliwości leczenia, jak również wiedza na temat stanu własnej siatkówki wydają się być jak na razie czynnikami najbardziej sprzyjającymi działaniom prozdrowotnym każdego z nas.