Po co wykonywać badania w kierunku jaskry
Są 3 powody, dla których należy wykonać specjalistyczne badania w kierunku jaskry.
Powód 1 – bo to niezwykle groźna choroba
Jaskra jest najgroźniejszą chorobą oczu. Jest przyczyną nr 1 stanu, który WHO określa mianem: „ślepota” (blindness). Podczas gdy inne groźne choroby, jak np. zaćma czy AMD powodują „upośledzenie widzenia” (visual impairment) pogarszając komfort życia, to nieleczona jaskra prowadzi do ślepoty pełnej i niestety nieodwracalnej.
Jaskra jest częstsza niż się wydaje. Wg szacunków WHO na jaskrę choruje ok. 67-70 mln ludzi na całym świecie. W Polsce na różne postacie tej choroby cierpi około 750-800 tysięcy osób, 2% Polaków. Są to dane oficjalne, podawane przez Polski Związek Niewidomych i Polskie Towarzystwo Okulistyczne.
Dzisiejsza wiedza medyczna pozwala na skuteczne leczenie jaskry, ale pod warunkiem, że choroba ta jest wykryta oraz prawidłowo sklasyfikowana na odpowiednio wczesnym etapie. Żeby ten warunek spełnić, konieczna jest profilaktyka. Należy to podkreślić: Jedynym naprawdę skutecznym sposobem walki z jaskrą jest profilaktyka.
Powód 2 – bo jedyną skuteczną profilaktyką są badania specjalistyczne w kierunku jaskry
Według obecnej wiedzy medycznej jedyną naprawdę skuteczną profilaktyką przeciwjaskrową są zawczasu wykonane specjalistyczne badania w kierunku jaskry. Jaskra wcześnie wykryta, prawidłowo rozpoznana co do typu i rodzaju, a następnie właściwie leczona – prawie na pewno nie oślepi.
Niestety według statystyk aż 70% przypadków jaskry jest wykrywane za późno, aby można było skutecznie zatrzymać postęp choroby.
Powód 3 – bo jaskry nie da się wykryć samemu
Specyfika jaskry polega na tym, że aż w 90% przypadków nie da się jej wykryć samemu. Ściślej rzecz biorąc: jaskry nie da się wykryć samemu na czas. To znaczy w tych fazach choroby, w których można jeszcze tę chorobę skutecznie leczyć. Pod pewnymi względami jaskra jest podobna do nowotworów złośliwych, które zaczynają być odczuwalne dopiero gdy dają przerzuty; wtedy jest już jednak za późno. Tak samo jest w przypadku jaskry: w 9 przypadkach na 10 w przebiegu tej choroby przez bardzo długi czas oko nie boli, nie swędzi, widzenie się nie pogarsza. Nie dzieje się nic zauważalnego, nic co by skłoniło osobę chorą do wizyty u okulisty. Według statystyk PTO aż 90% przypadków jaskry w Polsce jest wykrywanych przypadkowo, np. gdy okulista podczas doboru okularów albo badań pracowniczych stwierdzi występowanie czynników ryzyka u pacjenta i kieruje go na badania specjalistyczne w kierunku jaskry. Sporo przypadków jaskry wychodzi na jaw „dzięki” wypadkom komunikacyjnym: „nie wiem, dlaczego nie zauważyłem tego samochodu”.
Zamiast podsumowania
Jak to się w takim razie dzieje, że o jaskrze tak mało się mówi? Dlaczego temat jaskry nie jest na stałe obecny w poradnikach, czasopismach i rubrykach poświęconych zdrowiu? Co zrobić, jakie działania podjąć dla rozpropagowania profilaktyki przeciwjaskrowej? Są to pytania, na które okuliści na całym świecie od dawna szukają odpowiedzi. Być może jaskra jest lekceważona dlatego, że nie daje objawów. Przecież do lekarza zazwyczaj chodzimy w związku z jakąś dolegliwością, a nie w związku z chorobą. Gdy coś boli, uwiera, drapie, swędzi, przeszkadza normalnie funkcjonować – wtedy idziemy do lekarza. „Po co mam iść do lekarza, jeśli mi nic nie dolega?” – czy to nie jest częste podejście? Zdają się to potwierdzać badania opinii. W 2007 roku Pracownia Badań Społecznych DGA na zlecenie firmy farmaceutycznej TEVA przeprowadziła badanie, którego celem było ustalenie powodów, dla których Polacy niechętnie poddają się badaniom profilaktycznym. Wyniki ankiety były szokujące. Aż 53,4% (!) respondentów jako powód podało „Jestem zdrowy/-a. Nie widzę potrzeby, aby się badać”. Trudno zgadnąć jakie są przyczyny tego, że takie choroby jak jaskra czy nowotwory wciąż zbierają swoje żniwo, ale bez zmiany podejścia Polaków do zdrowia statystyki tych ciężkich chorób nie ulegną poprawie.
Jeszcze jedna ważna kwestia
Ostatnią, ale nie najmniej ważną kwestią jest jakość diagnostyki i leczenia jaskry. Oczywiście jakość jest zawsze ważna, ale w przypadku jaskry jest decydująca. Dlaczego?
Są dwa powody główne:
1. Ponieważ jaskra… nie jest chorobą, w sensie medycznym. Jest to cała grupa neuropatii, czyli zaniku nerwu wzrokowego, śmierci komórek będących częścią centralnego układu nerwowego, odpowiedzialnych za widzenie. Wspólnym terminem „jaskra” jest określanych ponad 20 jednostek chorobowych, które różnią się od siebie przyczynami, przebiegiem, rokowaniem, a w konsekwencji metodami leczenia. Oznacza to, że nie wystarczy rozpoznać lub wykluczyć jaskry. Warunkiem sukcesu terapeutycznego jest prawidłowe określenie typu i podtypu jaskry, stopnia jej zaawansowania, a także całego szeregu innych czynników i parametrów. Tego się nie da zrobić bez wysokospecjalistycznego sprzętu obsługiwanego przez doświadczonego diagnostę. Ale to jeszcze nie koniec…
2. …ponieważ jaskra jest zmienna osobniczo. Oznacza to, że u każdego chorego jaskra może przebiegać inaczej. Wiemy na przykład, że cienka rogówka jest jaskrowo niekorzystna prognostycznie i rokowniczo, ale cienka rogówka może być sztywniejsza, niż gruba podobnie jak deska dębowa mniej się ugina niż np. nieco grubsza sosnowa. Zdrowy człowiek ma około 1.000.000 włókien nerwowych, ale ktoś może mieć tych komórek od urodzenia nieco mniej, a inna osoba więcej. Są to cechy osobnicze, mniejsza ilość nie oznacza choroby, ani większa jej nie wyklucza. Podobnie jest z tarczą nerwu wzrokowego, której wielkość to cecha indywidualna. Przy mniejszej tarczy nerwu wzrokowego włókna nerwowe zbiegające do dołka „tłoczą” się sprawiając wrażenie gęstego splotu włókien, co jest przyczyną niedorozpoznawalności jaskry, podczas gdy przy dużej tarczy, włókna są ułożone z natury rzadziej, co prowadzi do nadrozpoznawalności tej choroby i włączania szkodliwego leczenia… Przykłady można mnożyć, a wniosek jest następujący: w leczeniu jaskry nie do przecenienia jest doświadczenie lekarza. Jaskra wymaga też intuicji, którą nabyć można tylko w trakcie wieloletniej praktyki… w leczeniu jaskry.
Dowiedz się więcej…
Dowiedz się więcej o jaskrze…
Dowiedz się więcej o badaniach w kierunku jaskry…