PROFILAKTYKA W JASKRZE, CZYLI JAK SIĘ ZABEZPIECZYĆ PRZED SKUTKAMI JASKRY CZ. 4

Część V. Recepta na sukces

W części III tego cyklu wskazywałam jakie – wg Europejskiego Towarzystwa Jaskrowego EGS – należy podjąć działania, żeby poprawić współpracę pacjenta z lekarzem. Postulowane przez EGS działania są prezentowane z perspektywy lekarza. Teraz chciałabym dotknąć tego samego zagadnienia z różnych punktów widzenia.

Z jakiejkolwiek perspektywy byśmy nie patrzyli kluczowa w walce z jaskrą wydaje mi się edukacja. Uważam, że to właśnie brak wiedzy, świadomości czym jest jaskra i jak postępować, żeby się ustrzec przed ślepotą, stanowi prawdziwą barierę, przez którą przegrywamy walkę z tą chorobą.

Oczywiście inne działania edukacyjne należy prowadzić w skali ogólnospołecznej, inne wobec osób, u których już rozpoznano jaskrę, ale z różnych przyczyn nie podejmujących leczenia, a inne wobec leczących się pacjentów.

W skali ogólnospołecznej konieczne są:

• Upowszechnienie wiedzy o tym czym jest ta choroba i jakie są skutki nieleczonej jaskry. Edukacją należałoby objąć także lekarzy, zwłaszcza okulistów i lekarzy POZ. Należałoby zwłaszcza uwrażliwić lekarzy na kierowanie pacjentów podejrzanych jaskrowo i/lub z grup ryzyka na badania profilaktyczne do wyspecjalizowanych poradni jaskrowych. Wiele jest tutaj do zrobienia.
• Propagowanie badań profilaktycznych. Wspaniale udało się to w przypadku innej choroby, w pewnym sensie bardzo podobnej do jaskry: raka piersi. Obie te choroby łączy nie tylko to, że są bardzo groźne, ale także i to, że w porę wykryte – w badaniach profilaktycznych regularnie powtarzanych w dobrostanie – mogą być skutecznie leczone. Fakt, że konieczność wykonywania badań mammograficznych jest dziś ugruntowana w społecznej świadomości, zawdzięczamy między innymi Pierwszym Damom, poczynając od Jolanty Kwaśniewskiej, które angażowały się w promocję badań mammograficznych. Bardzo przydałaby się pomoc ze strony tego formatu ambasadorek (-ów) w propagowaniu profilaktyki przeciwjaskrowej.
• Edukowanie co do faktu, że w przypadku jaskry nie wystarczy wykonanie jednego czy dwóch rodzajów badań. Kierując się wytycznymi Polskiego Towarzystwa Okulistycznego „rozpoznanie lub wykluczenie jaskry można postawić jedynie na podstawie wyników wszystkich głównych badań wymaganych w procedurze diagnostycznej”. Te same wytyczne wskazują na konieczność regularnego powtarzania badań. Osoby po 40-ce nawet te, u których dotychczas nie stwierdzono jaskry, powinny być badane minimum raz na 2 lata. U pacjentów z podejrzeniem jaskry i osób z grup ryzyka – odpowiednio częściej.

• W populacji osób, u których rozpoznano jaskrę, ale niepodejmujących regularnego leczenia należałoby postawić nacisk na edukację pacjentów i ich lekarzy:
  • Pacjenci często nie rozumieją, na czym polega jaskra i jej leczenie. Ono nie ma na celu poprawy subiektywnie odczuwanej jakości widzenia osoby chorej, ale wypracowanie takiego schematu postępowania, który da jak największe prawdopodobieństwo uchronienia pacjenta przed ślepotą, i to w długim okresowym czasowym. Nie wolno samowolnie porzucać leczenia na podstawie subiektywnej oceny „bo nie zauważam u siebie poprawy widzenia”.
  • Wśród lekarzy należy przede wszystkim upowszechnić tak zwany złoty standard w diagnostyce jaskry, a więc fakt, że błędem w sztuce lekarskiej jest rozpoznawanie lub wykluczanie jaskry na podstawie niepełnej diagnostyki wymaganej w procedurze.
• Edukacja chorych leczących się regularnie powinna wskazywać, że dla sukcesu terapeutycznego decydujące są:
  • Świadomy wybór lekarza. Jaskra jest zmienna osobniczo, wykrycie jaskry, jak też jej prawidłowe rozpoznanie co do rodzaju i dalsze prowadzenie pacjenta stanowią poważne wyzwanie nawet dla doświadczonego glaukomatologa. Bezpieczeństwo pacjenta jaskrowego zależy w dużej mierze od wyboru lekarza mającego duże doświadczenie w przypadkach tej choroby.
  • Świadomy wybór placówki. Kluczowe znaczenie w jaskrze ma diagnostyka, to na wynikach badań opiera się dalsze postępowanie terapeutyczne. Zarówno klasa sprzętu, na którym wykonywane są badania, jak też doświadczenie i umiejętności lekarza-diagnosty to czynniki przesądzające o wiarygodności wyników.
  • Dobra współpraca pacjenta z lekarzem. Pacjent musi mieć pewność, że dobrze rozumie zalecenia swojego lekarza prowadzącego. Musi też się do nich stosować, nawet najlepszy lek nie działa jeśli nie jest przyjmowany.