USG (B) oczu

Ultrasonografia jako technika badawcza wykorzystuje zjawiska falowe zachodzące dla ultradźwięków rozchodzących się w tkankach, szczególnie odbicia fali na granicy ośrodków. Fala ultradźwiękowa jest generowana i przetwarzana w impulsy elektryczne przy użyciu przetworników piezoelektrycznych.

W ultrasonografii istnieją różne metody prezentacji wyników, przy czym najszerzej stosowana w medycynie i powszechnie znana jest prezentacja B (brightness), która umożliwia uzyskanie ech odbitych od struktur leżących wzdłuż jednej płaszczyzny. Echa te są przedstawione w postaci jasnych punktów odpowiadających usytuowaniu granic tkanek. Obrazowane na monitorze echa odpowiadają przekrojowi gałki ocznej i oczodołu.

We współczesnej diagnostyce okulistycznej w rutynowych badaniach używa się głowic standardowych o częstotliwości 10 MHz.

USG w okulistyce

Ultrasonografia gałki ocznej USG to badanie umożliwiające obrazowanie struktur gałki ocznej i przylegających do niej tkanek oczodołu. Umożliwia wykrycie zmiany, jej lokalizację i pomiar. Badając pacjenta oceniamy u niego zmiany morfologiczne, wielkość, lokalizację, kształt, dodatkowe struktury w obrębie gałki ocznej i oczodołu oraz zjawiska zachodzące w trakcie badania: ruchomość, konsystencja, unaczynienie.

Badania USG w okulistyce są nieinwazyjne, nieszkodliwe dla zdrowia pacjenta, dają więc możliwość wielokrotnych powtórzeń, a także dają wyniki w czasie rzeczywistym, czyli zgodnym z fizjologiczną ruchomością badanego oka lub oczodołu.

Badanie USG oczu wymaga od lekarza doświadczenia i wiedzy, koniecznych zarówno do prawidłowego wykonania, jak również – przede wszystkim – do interpretacji wyniku.

Jak wygląda badanie USG oczu

Badanie jest przeprowadzane na leżąco, w wygodnej pozycji. Lekarz przykłada sondę z naniesioną na nią warstwą specjalnego żelu do oka pacjenta przez zamkniętą powiekę, wobec czego badanie jest komfortowe i nie jest nieprzyjemne, ani bolesne. Uzyskany obraz jest opracowywany bezpośrednio po przeprowadzonym badaniu. Całość procedury łącznie z opisem trwa około 15-20 minut.

Badanie rozpoczyna się od rozmowy lekarza z pacjentem i ustalenia wskazań do badania. Dobrze jest, jeśli pacjent ma ze sobą skierowanie lub wie, na czym polega problem. To ułatwi lekarzowi przeprowadzenie badania i interpretację wyniku. Warto zwrócić uwagę, że technika USG jest użyteczna w diagnostyce bardzo wielu chorób oczu i patologii. Dla zobrazowania tego faktu poniżej przedstawiamy typowe wskazania do USG.

Wskazania do USG oczu

1. Ocena gałki ocznej przy nieprzeziernych ośrodkach optycznych;
2. Ocena kształtu gałki ocznej i jej wielkości w
   1. krótkowzroczności,
   2. jaskrze wrodzonej,
   3. małooczu,
   4. guzach;
3. Ocena ciała szklistego
   1. prawidłowa anatomia,
   2. męty,
   3. całkowite i częściowe tylne odłączenie,
   4. wylew krwi,
   5. zapalenie wnętrza gałki ocznej,
   6. rozpływ skrzący i skrzenie białe,
   7. rozwarstwienie ciała szklistego,
   8. pasożyty;
4. Ocena siatkówki
   1. prawidłowa budowa;
   2. odwarstwienie siatkówki –
      • różnicowanie charakteru,
      • różnicowanie rodzaju,
      • ocena pooperacyjna;
   3. rozwarstwienie siatkówki,
   4. wylew krwi podsiatkówkowy,
   5. wysiękowo-krwotoczna postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem;
5. Ocena naczyniówki
   1. prawidłowa budowa,
   2. odłączenie – różnicowanie rodzaju:
      • krwotoczne,
      • wysiękowe,
   3. szczelina wrodzona naczyniówki
   4. kostniak naczyniówki
   5. zwapnienia naczyniówki;
6. Ocena twardówki
   1. prawidłowa budowa,
   2. tylne zapalenie,
   3. zanik gałki ocznej,
   4. zwapnienia ściany gałki ocznej,
   5. tylny garbiak twardówki w wysokiej krótkowzroczności;
7. Zapalenie wnętrza gałki ocznej – ocena struktur w oku
8. Ocena nerwu wzrokowego
   1. prawidłowa budowa,
   2. zanik,
   3. druzy,
   4. obrzęk,
   5. guzy,
   6. dołek rozwojowy;
9. Guzy wewnątrzgałkowe
   1. znamię naczyniówki,
   2. czerniak naczyniówki,
   3. oponiak,
   4. naczyniak naczyniówki,
   5. guzy przerzutowe;
10. Urazy
    1. pęknięcie gałki ocznej,
    2. zranienie gałki ocznej,
    3. ciało obce wewnątrzgałkowe,
    4. zwichnięcie soczewki,
    5. oderwanie podstawy ciała szklistego;
11. Ocena oczodołu
    1. prawidłowa budowa,
    2. guzy pierwotne i przerzutowe,
    3. różnicowanie wytrzeszczu prawdziwego z rzekomym oraz naczyniowym,
    4. schorzenia mięśni –
       • guzy,
       • stany zapalne,
       • choroba Graves-Basedowa
    5. patologie nerwu wzrokowego –
       • guzy,
       • stany zapalne
    6. ciało obce,
    7. stany zapalne tkanek oczodołu.

USG oczu nie wymaga żadnego wcześniejszego przygotowania, nie powoduje też uciążliwości po badaniu (z wyjątkiem konieczności wytarcia żelu z powiek).

Należy podkreślić, że – poza bardzo nietypowymi i rzadkimi przypadkami – zawsze należy wykonywać USG obojga oczu. Daje to możliwość porównania ze sobą obu oczu oraz wykluczenia ewentualnych toczących się chorób lub zmian patologicznych w tzw. „zdrowym oku”.