USG (B) oczu
Ultrasonografia oczu jako technika badawcza wykorzystuje zjawiska falowe zachodzące dla ultradźwięków rozchodzących się w tkankach, szczególnie odbicia fali na granicy ośrodków. Fala ultradźwiękowa jest generowana i przetwarzana w impulsy elektryczne przy użyciu przetworników piezoelektrycznych.
W ultrasonografii istnieją różne metody prezentacji wyników, przy czym najszerzej stosowana w medycynie i powszechnie znana jest prezentacja B (brightness), która umożliwia uzyskanie ech odbitych od struktur leżących wzdłuż jednej płaszczyzny. Echa te są przedstawione w postaci jasnych punktów odpowiadających usytuowaniu granic tkanek. Obrazowane na monitorze echa odpowiadają przekrojowi gałki ocznej i oczodołu.
We współczesnej diagnostyce okulistycznej w rutynowych badaniach używa się głowic standardowych o częstotliwości 10 MHz.
Ultrasonografia gałki ocznej
Ultrasonografia gałki ocznej USG to badanie umożliwiające obrazowanie struktur gałki ocznej i przylegających do niej tkanek oczodołu. Umożliwia wykrycie zmiany, jej lokalizację i pomiar. Badając pacjenta, oceniamy u niego zmiany morfologiczne, wielkość, lokalizację, kształt, dodatkowe struktury w obrębie gałki ocznej i oczodołu oraz zjawiska zachodzące w trakcie badania: ruchomość, konsystencja, unaczynienie.
Badania USG w okulistyce są nieinwazyjne, nieszkodliwe dla zdrowia pacjenta, dają więc możliwość wielokrotnych powtórzeń, a także dają wyniki w czasie rzeczywistym, czyli zgodnym z fizjologiczną ruchomością badanego oka lub oczodołu. Badanie USG oczu wymaga od lekarza doświadczenia i wiedzy, koniecznych zarówno do prawidłowego wykonania, jak również – przede wszystkim – do interpretacji wyniku.
Jak wygląda badanie USG oczu?
Badanie USG oczu jest wykonywane na leżąco, w wygodnej pozycji. Lekarz przykłada sondę z naniesioną na nią warstwą specjalnego żelu do oka pacjenta przez zamkniętą powiekę, wobec czego badanie jest komfortowe i nie jest nieprzyjemne, ani bolesne. Uzyskany obraz jest opracowywany bezpośrednio po przeprowadzonym badaniu. Całość procedury łącznie z opisem trwa około 15-20 minut.
Badanie rozpoczyna się od rozmowy lekarza z pacjentem i ustalenia wskazań do badania. Dobrze jest, jeśli pacjent ma ze sobą skierowanie lub wie, na czym polega problem. To ułatwi lekarzowi przeprowadzenie badania i interpretację wyniku. Warto zwrócić uwagę, że technika USG jest użyteczna w diagnostyce bardzo wielu chorób oczu i patologii. Dla zobrazowania tego faktu poniżej przedstawiamy typowe wskazania do USG.
Jakie są wskazania do wykonania USG oczu?
Wskazania do USG oczu
1. Ocena gałki ocznej przy nieprzeziernych ośrodkach optycznych.
2. Ocena kształtu gałki ocznej i jej wielkości w:
• krótkowzroczności;
• jaskrze wrodzonej;
• małooczu;
• guzach;
3. Ocena ciała szklistego:
• prawidłowa anatomia;
• męty;
• całkowite i częściowe tylne odłączenie;
• wylew krwi;
• zapalenie wnętrza gałki ocznej;
• rozpływ skrzący i skrzenie białe;
• rozwarstwienie ciała szklistego;
• pasożyty.
4. Ocena siatkówki
1. prawidłowa budowa;
2. odwarstwienie siatkówki
◦ różnicowanie charakteru;
◦ różnicowanie rodzaju;
◦ ocena pooperacyjna;
3. rozwarstwienie siatkówki,
4. wylew krwi podsiatkówkowy,
5. wysiękowo-krwotoczna postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem;
5. Ocena naczyniówki:
• prawidłowa budowa;
• odłączenie – różnicowanie rodzaju:
◦ krwotoczne,
◦ wysiękowe,
• szczelina wrodzona naczyniówki;
• kostniak naczyniówki;
• zwapnienia naczyniówki.
6. Ocena twardówki:
• prawidłowa budowa;
• tylne zapalenie;
• zanik gałki ocznej;
• zwapnienia ściany gałki ocznej;
• tylny garbiak twardówki w wysokiej krótkowzroczności.
Zapalenie wnętrza gałki ocznej – ocena struktur w oku
8. Ocena nerwu wzrokowego:
• prawidłowa budowa;
• zanik;
• druzy;
• obrzęk;
• guzy;
• dołek rozwojowy.
9. Guzy wewnątrzgałkowe:
• znamię naczyniówki;
• czerniak naczyniówki;
• oponiak;
• naczyniak naczyniówki;
• guzy przerzutowe.
10. Urazy
• pęknięcie gałki ocznej;
• zranienie gałki ocznej;
• ciało obce wewnątrzgałkowe;
• zwichnięcie soczewki;
• oderwanie podstawy ciała szklistego.
11. Ocena oczodołu:
• prawidłowa budowa;
• guzy pierwotne i przerzutowe;
• różnicowanie wytrzeszczu prawdziwego z rzekomym oraz naczyniowym;
• schorzenia mięśni:
◦ guzy;
◦ stany zapalne;
◦ Graves-Basedowa;
• patologie nerwu wzrokowego:
◦ guzy;
◦ stany zapalne;
• ciało obce;
• stany zapalne tkanek oczodołu.
USG oczu nie wymaga żadnego wcześniejszego przygotowania, nie powoduje też uciążliwości po badaniu (z wyjątkiem konieczności wytarcia żelu z powiek).
Należy podkreślić, że – poza bardzo nietypowymi i rzadkimi przypadkami – zawsze należy wykonywać USG obojga oczu. Daje to możliwość porównania ze sobą obu oczu oraz wykluczenia ewentualnych toczących się chorób lub zmian patologicznych w tzw. zdrowym oku.
Jakie są wskazania do wykonania USG oczu?
Wskazania do USG oczu
1. Ocena gałki ocznej przy nieprzeziernych ośrodkach optycznych;
2. Ocena kształtu gałki ocznej i jej wielkości w
- krótkowzroczności,
- jaskrze wrodzonej,
- małooczu,
- guzach;
3. Ocena ciała szklistego
- prawidłowa anatomia,
- męty,
- całkowite i częściowe tylne odłączenie,
- wylew krwi,
- zapalenie wnętrza gałki ocznej,
- rozpływ skrzący i skrzenie białe,
- rozwarstwienie ciała szklistego,
- pasożyty;
4. Ocena siatkówki
- prawidłowa budowa;
- odwarstwienie siatkówki –
- różnicowanie charakteru,
- różnicowanie rodzaju,
- ocena pooperacyjna;
- rozwarstwienie siatkówki,
- wylew krwi podsiatkówkowy,
- wysiękowo-krwotoczna postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem;
5. Ocena naczyniówki
- prawidłowa budowa,
- odłączenie – różnicowanie rodzaju:
- krwotoczne,
- wysiękowe,
- szczelina wrodzona naczyniówki
- kostniak naczyniówki
- zwapnienia naczyniówki;
6. Ocena twardówki
- prawidłowa budowa,
- tylne zapalenie,
- zanik gałki ocznej,
- zwapnienia ściany gałki ocznej,
- tylny garbiak twardówki w wysokiej krótkowzroczności;
- Zapalenie wnętrza gałki ocznej – ocena struktur w oku
8. Ocena nerwu wzrokowego
- prawidłowa budowa,
- zanik,
- druzy,
- obrzęk,
- guzy,
- dołek rozwojowy;
9. Guzy wewnątrzgałkowe
- znamię naczyniówki,
- czerniak naczyniówki,
- oponiak,
- naczyniak naczyniówki,
- guzy przerzutowe;
10. Urazy
- pęknięcie gałki ocznej,
- zranienie gałki ocznej,
- ciało obce wewnątrzgałkowe,
- zwichnięcie soczewki,
- oderwanie podstawy ciała szklistego;
11. Ocena oczodołu
- prawidłowa budowa,
- guzy pierwotne i przerzutowe,
- różnicowanie wytrzeszczu prawdziwego z rzekomym oraz naczyniowym,
- schorzenia mięśni –
- guzy,
- stany zapalne,
- choroba Graves-Basedowa
- patologie nerwu wzrokowego –
- guzy,
- stany zapalne
- ciało obce,
- stany zapalne tkanek oczodołu.
USG oczu nie wymaga żadnego wcześniejszego przygotowania, nie powoduje też uciążliwości po badaniu (z wyjątkiem konieczności wytarcia żelu z powiek).
Należy podkreślić, że – poza bardzo nietypowymi i rzadkimi przypadkami – zawsze należy wykonywać USG obojga oczu. Daje to możliwość porównania ze sobą obu oczu oraz wykluczenia ewentualnych toczących się chorób lub zmian patologicznych w tzw. zdrowym oku.