USG (B) oczu
Ultrasonografia jako technika badawcza wykorzystuje zjawiska falowe zachodzące dla ultradźwięków rozchodzących się w tkankach, szczególnie odbicia fali na granicy ośrodków. Fala ultradźwiękowa jest generowana i przetwarzana w impulsy elektryczne przy użyciu przetworników piezoelektrycznych.
W ultrasonografii istnieją różne metody prezentacji wyników, przy czym najszerzej stosowana w medycynie i powszechnie znana jest prezentacja B (brightness), która umożliwia uzyskanie ech odbitych od struktur leżących wzdłuż jednej płaszczyzny. Echa te są przedstawione w postaci jasnych punktów odpowiadających usytuowaniu granic tkanek. Obrazowane na monitorze echa odpowiadają przekrojowi gałki ocznej i oczodołu.
We współczesnej diagnostyce okulistycznej w rutynowych badaniach używa się głowic standardowych o częstotliwości 10 MHz.
USG w okulistyce
Ultrasonografia gałki ocznej USG to badanie umożliwiające obrazowanie struktur gałki ocznej i przylegających do niej tkanek oczodołu. Umożliwia wykrycie zmiany, jej lokalizację i pomiar. Badając pacjenta oceniamy u niego zmiany morfologiczne, wielkość, lokalizację, kształt, dodatkowe struktury w obrębie gałki ocznej i oczodołu oraz zjawiska zachodzące w trakcie badania: ruchomość, konsystencja, unaczynienie.
Badania USG w okulistyce są nieinwazyjne, nieszkodliwe dla zdrowia pacjenta, dają więc możliwość wielokrotnych powtórzeń, a także dają wyniki w czasie rzeczywistym, czyli zgodnym z fizjologiczną ruchomością badanego oka lub oczodołu.
Badanie USG oczu wymaga od lekarza doświadczenia i wiedzy, koniecznych zarówno do prawidłowego wykonania, jak również – przede wszystkim – do interpretacji wyniku.
Jak wygląda badanie USG oczu
Badanie jest przeprowadzane na leżąco, w wygodnej pozycji. Lekarz przykłada sondę z naniesioną na nią warstwą specjalnego żelu do oka pacjenta przez zamkniętą powiekę, wobec czego badanie jest komfortowe i nie jest nieprzyjemne, ani bolesne. Uzyskany obraz jest opracowywany bezpośrednio po przeprowadzonym badaniu. Całość procedury łącznie z opisem trwa około 15-20 minut.
Badanie rozpoczyna się od rozmowy lekarza z pacjentem i ustalenia wskazań do badania. Dobrze jest, jeśli pacjent ma ze sobą skierowanie lub wie, na czym polega problem. To ułatwi lekarzowi przeprowadzenie badania i interpretację wyniku. Warto zwrócić uwagę, że technika USG jest użyteczna w diagnostyce bardzo wielu chorób oczu i patologii. Dla zobrazowania tego faktu poniżej przedstawiamy typowe wskazania do USG.
Wskazania do USG oczu
1. Ocena gałki ocznej przy nieprzeziernych ośrodkach optycznych;
2. Ocena kształtu gałki ocznej i jej wielkości w
- krótkowzroczności,
- jaskrze wrodzonej,
- małooczu,
- guzach;
3. Ocena ciała szklistego
- prawidłowa anatomia,
- męty,
- całkowite i częściowe tylne odłączenie,
- wylew krwi,
- zapalenie wnętrza gałki ocznej,
- rozpływ skrzący i skrzenie białe,
- rozwarstwienie ciała szklistego,
- pasożyty;
4. Ocena siatkówki
- prawidłowa budowa;
- odwarstwienie siatkówki –
- różnicowanie charakteru,
- różnicowanie rodzaju,
- ocena pooperacyjna;
- rozwarstwienie siatkówki,
- wylew krwi podsiatkówkowy,
- wysiękowo-krwotoczna postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem;
5. Ocena naczyniówki
- prawidłowa budowa,
- odłączenie – różnicowanie rodzaju:
- krwotoczne,
- wysiękowe,
- szczelina wrodzona naczyniówki
- kostniak naczyniówki
- zwapnienia naczyniówki;
6. Ocena twardówki
- prawidłowa budowa,
- tylne zapalenie,
- zanik gałki ocznej,
- zwapnienia ściany gałki ocznej,
- tylny garbiak twardówki w wysokiej krótkowzroczności;
- Zapalenie wnętrza gałki ocznej – ocena struktur w oku
8. Ocena nerwu wzrokowego
- prawidłowa budowa,
- zanik,
- druzy,
- obrzęk,
- guzy,
- dołek rozwojowy;
9. Guzy wewnątrzgałkowe
- znamię naczyniówki,
- czerniak naczyniówki,
- oponiak,
- naczyniak naczyniówki,
- guzy przerzutowe;
10. Urazy
- pęknięcie gałki ocznej,
- zranienie gałki ocznej,
- ciało obce wewnątrzgałkowe,
- zwichnięcie soczewki,
- oderwanie podstawy ciała szklistego;
11. Ocena oczodołu
- prawidłowa budowa,
- guzy pierwotne i przerzutowe,
- różnicowanie wytrzeszczu prawdziwego z rzekomym oraz naczyniowym,
- schorzenia mięśni –
- guzy,
- stany zapalne,
- choroba Graves-Basedowa
- patologie nerwu wzrokowego –
- guzy,
- stany zapalne
- ciało obce,
- stany zapalne tkanek oczodołu.
USG oczu nie wymaga żadnego wcześniejszego przygotowania, nie powoduje też uciążliwości po badaniu (z wyjątkiem konieczności wytarcia żelu z powiek).
Należy podkreślić, że – poza bardzo nietypowymi i rzadkimi przypadkami – zawsze należy wykonywać USG obojga oczu. Daje to możliwość porównania ze sobą obu oczu oraz wykluczenia ewentualnych toczących się chorób lub zmian patologicznych w tzw. „zdrowym oku”.