Nadciśnienie oczne

Nadciśnienie oczne, znane również jako hipertonia wewnątrzgałkowa, to jedno z najczęstszych schorzeń oczu, które może prowadzić do utraty wzroku, jeśli nie zostanie odpowiednio kontrolowane i leczone. Pomimo że wiele osób może nie zdawać sobie sprawy z istnienia tego problemu, to jest ono znaczącym czynnikiem ryzyka utraty wzroku na całym świecie. Pojęcie „nadciśnienie oczne” stosuje się wówczas, gdy podczas dwóch kolejnych badań stwierdzi się u badanego pacjenta wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego przewyższające 21 mm Hg, przy jednoczesnym braku zmian jaskrowych w nerwie wzrokowym i polu widzenia. Jeżeli u pacjenta stwierdzi się podwyższone ciśnienie w oczach, ale nerw wzrokowy jest prawidłowy, to nie zawsze jest to wskazanie do natychmiastowego leczenia, ale zawsze trzeba regularnie kontrolować stan oczu pacjenta.

 

Czym jest nadciśnienie oczne?

Nadciśnienie oczne występuje, gdy ciśnienie wewnątrzgałkowe (ciśnienie wewnątrz oka) jest wyższe niż uważa się za normalne, bez wyraźnych objawów. Jest to stan, który może występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych, a jego przyczyny mogą być różnorodne. Zalicza się do nich:

• niewłaściwy drenaż płynu wodnistego – w oczach produkowany jest płyn wodnisty, który musi być równoważony przez jego drenaż, aby utrzymać prawidłowe ciśnienie. Jeśli drenaż jest zaburzony, może to prowadzić do wzrostu ciśnienia wewnątrz oka;

• uwarunkowanie genetyczne – istnieje pewne ryzyko dziedziczności nadciśnienia ocznego. Jeśli ktoś w rodzinie cierpiał na tę chorobę, istnieje większe prawdopodobieństwo, że inni członkowie rodziny również zostaną dotknięci;

• wiek – ryzyko nadciśnienia ocznego wzrasta wraz z wiekiem. Osoby starsze są bardziej narażone na ten problem.

Czynnikiem ryzyka nadciśnienia ocznego może być również afroamerykańskie lub latynoskie pochodzenie, wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca oraz urazy oka.

 

Objawy nadciśnienia ocznego

Najważniejszą cechą nadciśnienia ocznego jest to, że przez długi czas może przebiegać bezobjawowo. Osoba z nadciśnieniem ocznym może nie odczuwać żadnych dolegliwości ani nie zauważać żadnych zmian w swoim widzeniu. To sprawia, że jest to schorzenie trudne do wykrycia we wczesnym stadium. Jednak w miarę jak nadciśnienie oczne postępuje, mogą pojawić się następujące objawy:

• może występować ból lub uczucie napięcia w okolicy oczu;

• niektórzy pacjenci mogą odczuwać bóle głowy, zwłaszcza w okolicy czoła;

• może dochodzić do pogorszenia ostrości widzenia, zwłaszcza w nocy;

• pacjenci mogą być wrażliwi na światło;

• niektóre osoby doświadczają zawrotów głowy.

 

Ryzyko związane z wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym

Im wyższe jest ciśnienie wewnątrzgałkowe, tym większe jest ryzyko rozwinięcia się jaskry. O tym, czy włączyć leczenie decyduje lekarz na podstawie określonych czynników ryzyka, które zwiększają niebezpieczeństwo rozwinięcia się jaskry. Są to:

• Ubytki w tkance nerwu wzrokowego w tak zwanym rąbku nerwowo-siatkówkowym (konieczne jest wykonanie tomografii laserowej nerwu wzrokowego HRT)
• Ubytki w warstwie włókien nerwowych siatkówki (konieczne jest wykonanie polarymetrii laserowej GDx, która pozwala ocenić tę warstwę)
• Ubytki w warstwie komórek zwojowych siatkówki (konieczne jest wykonanie optycznej tomografii komputerowej tej warstwy – badanie GCL)
• Stwierdzenie ciśnienia powyżej 30 mm Hg w trakcie pierwszego badania
• Brak zmian w polu widzenia HFA/FDT (do zmian tych może dochodzić kilka lat po tym jak nerw wzrokowy zaczął ulegać uszkodzeniu)

 

Występowanie jaskry w rodzinie pacjenta

Rozpoczęcie leczenia w przypadku nadciśnienia ocznego jest zawsze trudną decyzją, ponieważ nie ma jednoznacznych algorytmów postępowania. Lekarz musi każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie. Nie jest właściwe natychmiastowe włączanie leczenia tam, gdzie czynniki ryzyka rozwoju jaskry są niewielkie, bo pacjent powinien to leczenie przyjmować do końca życia, co wiąże się z dużym obciążeniem zarówno finansowym, jak i emocjonalnym. Jest to również obciążenie dla rodziny pacjenta, która też czuje się wtedy zagrożona jaskrą. Znacznie bardziej właściwe jest regularne kontrolowanie pacjenta, przynajmniej co sześć miesięcy z uwzględnieniem badania ciśnienia wewnątrzgałkowego i badania pola widzenia FDT. W razie potrzeby należy też wykonać laserowe badania tomograficzne oceniające stan nerwu wzrokowego. Z drugiej strony błędem jest również niewłączenie leczenia tam, gdzie występują czynniki wysokiego ryzyka i istnieje realne niebezpieczeństwo rozwinięcia się jaskry. Dlatego diagnostyka i kontrola pacjentów z nadciśnieniem ocznym powinna zawsze odbywać się w wysoko wyspecjalizowanych ośrodkach dysponujących odpowiednim sprzętem i lekarzami wyspecjalizowanymi w dziedzinie jaskry.